Het nieuwe jaar is weer begonnen. En een nieuw jaar, betekent nieuwe voornemens. Om mij heen hoor ik veel vrienden zeggen dat zij de rust die de lockdown met zich mee bracht, meer zijn gaan waarderen. Anderen zijn zichzelf door die rust juist kei hard tegen gekomen. En wie zichzelf tegen komt, gaat op zoek naar oplossingen, naar coping mechanismen. Voor de een zal dat sporten zijn, de ander stort zich in het aankopen van nieuwe spullen of kleding en weer een ander zal op zoek gaan naar een nieuwe hobby. Ik deed ongeveer alle drie van bovengenoemde dingen. Ook mindfulness is in deze gekke tijd een hot topic en de boeken over gelukkiger zijn, tevredener worden en een leuker leven leiden, zijn niet aan te slepen. Al deze boeken hebben vaak één ding met elkaar gemeen. In elk boek komt de kracht van mindfulness of meditatie aan bod.
Wat is mindfulness precies?
Mindfulness betekent letterlijk dat je leeft in het moment door je aandacht te richten op het hier en nu. Dat klinkt heel erg logisch en misschien ook zweverig. Maar vrijwel tijdens elke handeling, dwalen onze gedachtes af naar eerder gevoerde gesprekken, herinneringen of gedachten over het heden of de toekomst. En dan ben je dus niet meer in het hier en nu. Mindfulness is een onderdeel van meditatie. Bij meditatie probeer je net als bij mindfulness aan niets te denken. Je leeft in het hier en nu en bent als het ware een aanschouwer van jouw eigen stroom aan gedachtes. Nu hoor ik je al denken, wat heeft het nu voor zin om aan niets te denken?
Door momenten van rust te pakken en mindfulness of meditatie te beoefenen, train je als het ware je brein om gedachtes minder serieus te nemen. Vaak zijn het namelijk de gedachtes die je hebt, die voor stress zorgen. Dat tentamen, die ontmoeting met de ouders van je vriend of die belangrijke wedstrijd op zichzelf staand, zijn namelijk niet het probleem. De gedachtes die je daarover hebt daarentegen, zorgen voor onrust. Als ik maar genoeg geleerd heb, wat als ik het niet haal, wat als ze me niet aardig vinden, wat als we verliezen of wat als ik heel slecht speel en wat zullen ze dan wel niet denken? Door mindfulness vaker te beoefenen, leer je gedachtes los te laten. En hierdoor krijgen ze vanzelf minder grip op je en ervaar je minder spanning of angst.
Het brein in een handomdraai
Vind je het maar zweverig en wil je een iets wetenschappelijkere benadering? Dat kan. Zoals je misschien al in mijn eerdere blogs hebt kunnen lezen, werk ik als docent verpleegkunde. Naast mijn lessen over ziektebeelden, organisatie van zorg, onderzoek en ga zo maar door, geef ik ook een korte module breinregie. Deze module gaat over het ontstaan van negatieve emoties naar aanleiding van een heftige of spannende situatie en hoe je hier vervolgens mee om kunt gaan. In het lesmateriaal dat we hiervoor aanbieden wordt de werking van het brein uitgelegd aan de hand van het handmodel van Daniël Siegel, klinisch professor in de psychiatrie en directeur van mindful awareness research center.
Nieuwsgierig hoe jouw brein eruit ziet volgens dit handmodel? Hou je rechterhand omhoog en vouw je duim naar binnen op de handpalm van dezelfde hand. Vouw de rest van je vingers eromheen tot een vuist en daar heb je jouw brein! Volgens het handmodel is de buitenste laag van de hand te vergelijken met het hersenschors van de hersenen, ofwel het menselijke brein – de neocortex. Dit deel van het brein is verantwoordelijk voor plannen, organiseren, logisch redeneren en kennis opslaan. De duim die zich in de vuist bevindt, is het zoogdierenbrein, ook wel het limbisch systeem genoemd. In dit deel van het brein worden gevaren gedetecteerd en emoties gereguleerd. Vraag je je af wat dan jouw pols is in dit geheel? Dat is de hersenstam en deze is verantwoordelijk voor het op touw zetten van een actie wanneer er een gevaar dreigt.
Hoe gaan je hersenen om met stress?
Misschien herken je wel zo’n moment dat je van iets schrikt en dat je jouw hartslag voelt stijgen en het warm krijgt? Jouw lichaam maakt zich klaar om te vluchten of tot actie te komen. Kijkend naar het handmodel flippen jouw vingers allemaal de lucht in want jouw duim (zoogdierenbrein) detecteert gevaar en neemt alle ruimte in. Hiermee worden jouw vingers en dus het logisch redenerende menselijke brein buitenspel gezet.
Je kan het vergelijken met achtervolgd worden door een beer in de wildernis. De adrenaline schiet omhoog en je staat strak van de spanning, jouw zoogdierenbrein neemt het over. Gelukkig maar. Want op zo’n moment kan je jouw menselijke brein helemaal niet gebruiken. Het heeft namelijk geen zin om rustig de situatie te analyseren, je moet snel reageren. Het zoogdierenbrein kan echter geen onderscheid maken tussen een reële angst en een irreële angst. Om die reden kan jij dus hetzelfde reageren als er dus een tentamen, ontmoeting met de ouders van je vriend of een belangrijke wedstrijd op te planning staat.
De kracht van mindfulness
Tijdens mindfulness richt je je aandacht op het hier en nu. Alle gedachtes die je hebt en die als wolkjes aan de lucht voorbij vliegen, laat je los. Het effect hiervan, is dat jouw zoogdierenbrein, het brein dat verantwoordelijk is voor het signaleren van gevaren, kalmeert. De hartslag vertraagt, de ademhaling vertraagt en je voelt je langzaam kalmer. Heb je nog steeds het handmodel voor je? Dan mag je jouw vingers weer terug over de duim leggen. De kracht van mindfulness zit hem in het feit dat het jouw zoogdierenbrein kalmeert en jouw menselijke brein weer de ruimte krijgt logisch na te denken. Wel zo handig als je moet studeren voor een tentamen.
Een bekende misvatting is dus dat wanneer je ergens angstig voor bent (zoogdierenbrein) dat we dat vervolgens willen oplossen door de situatie van top tot teen te analyseren (mensenbrein). Wat er toe leidt dat jij je alleen maar banger en meer gestrest voelt. Het menselijke brein kan namelijk helemaal niet optimaal functioneren wanneer je angstig bent. Met mindfulness leer je afstand te nemen van de situatie en jezelf te kalmeren.
Maar ook wanneer je geen last hebt van stress kan mindfulness een positief effect op jouw leven hebben volgens Jelle Hermus, schrijver van de bestsellers als ‘leven met de wind mee’ en ‘steeds leuker’. Met mooie metaforen legt hij uit hoe mindfulness en meditatie je rust kunnen brengen in het alledaagse leven en hoe je makkelijker en meer kunt genieten van zowel de grote als de kleine dingen in het leven. Het draagt er aan bij dat je veerkrachtiger wordt en dat je positiever gaat denken.
Apps om meer mindful te leven
Elk jaar geef ik de module breinregie en elk jaar wordt er in de eerste les gelachen. En begrijpelijk ook. In eerste instantie klinkt het misschien ook allemaal zweverig. Toch vind ik het fascinerend om te zien dat studenten na de lessen breinregie, mindfulness eerder logisch dan zwevend vinden en dat het hen bovenal heel erg kan helpen. Heb ik je inmiddels nieuwsgierig gemaakt maar heb je geen zin om een half uur stil te zitten? Begrijpelijk! Een mindfulness oefening van enkele minuten kan al effectief zijn. Hiervoor heb je tegenwoordig handige gratis apps zoals VGZ mindfulness. Je kan kiezen uit vele oefeningen variërend van 3 minuten tot een half uur.
Nu volgt er geen alinea waarin ik jullie vertel hoe mindfulness mijn leven heeft veranderd. Ik ben alles behalve een pro als het gaat om mindful leven. Desalniettemin is het wel mijn goede voornemen om te leven met de wind mee. Want wie wil dat niet?
Een fijne mindful week allemaal,
Liefs, Simone
Wil je door Zonderzooi begeleid worden met een gezonder eetpatroon? Meld je dan nu aan voor online coaching of ga aan de slag met een van mijn e-books.
- Trainen voor een halve marathon? Zo doe je dat! - 28/04/2021
- Duurzamer leven, waar begin je? - 23/02/2021
- De kracht van mindfulness - 18/01/2021
Simone, ik geniet van jouw blogs!
je hebt een fijne schrijfstijl en de onderwerpen die je bij de kop pakt zijn interessant en boeiend om te lezen en de wetenschappelijke benaderingen worden goed door je onderbouwd
,